اثر تنش شوری و قارچ های میکوریز-آربوسکولار روی شاخص های مورفوفیزیولوژیک و اسانس ریحان مقدس (ocimum sanctum l.)

رشد و عملکرد گیاهان در بسیاری از مناطق دنیا توسط تنش های محیطی زنده و غیرزنده متعدد محدود می گردد. شوری عامل اصلی در کاهش دادن رشد و عملکرد در سراسر جهان است. قارچ های میکوریز بر رشد گیاهان دارویی تاثیر مثبت دارند. در این پژوهش تأثیر قارچ های میکوریز بر ویژگی های رشد، کلروفیل، میزان فعالیت آنزیم¬های آنتی اکسیدان، غلظت عناصر غذایی در ریشه و اندام هوایی، کلنیزاسیون ریشه، میزان قند و نشاسته، پرولین و میزان اسانس در گیاه ریحان مقدس تحت تنش شوری در آزمایش گلخانه¬ای بررسی گردید. آزمایش به-¬صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با دو فاکتور قارچ میکوریز آربوسکولار در سه سطح شامل شاهد، قارچ گونه گلوموس موزآ و قارچ گونه گلوموس اینترارادیسز و تنش شوری در 5 سطح (90،60،30،0 و 120 میلی¬مولار کلرید سدیم) در 5 تکرار انجام گرفت. تحت تنش شوری تمام فاکتورهای مورفولوژیکی و همچنین میزان کلروفیل، قند و کلنیزاسیون ریشه گیاه ریحان مقدس کاهش و میزان نشت یونی، پرولین و نشاسته افزایش یافت. شوری باعث افزایش میزان سدیم و کلر در اندام هوایی و ریشه ریحان مقدس شد. تنش شوری تا غلظت 60 میلی¬مولار، میزان فعالیت آنزیم¬های آنتی اکسیدان و همچنین میزان اسانس را افزایش داد. در گیاهان تلقیح شده با قارچ¬های میکوریز، میزان کلروفیل، قند، پرولین و کلنیزاسیون ریشه و همچنین همه فاکتورهای مورفولوژیکی به¬جز قطر ساقه، نسبت به گیاهان بدون میکوریز در شرایط تنش شوری، افزایش معنی¬دار و میزان نشت یونی کاهش معنی¬دار داشت. قارچ¬های میکوریز غلظت پتاسیم و فسفر را در اندام هوایی و ریشه ریحان مقدس افزایش و سدیم را کاهش دادند اما روی غلظت کلر تاثیر معنی¬دار نداشتند. فعالیت سه آنزیم سوپراکسید دیسموتاز، کاتالاز و پراکسیداز توسط قارچ¬های میکوریز تحریک شد. همچنین این قارچ¬ها باعث افزایش میزان اسانس گیاه ریحان مقدس شدند.